การเตรียมพานขันหมากตามแบบประเพณีไทย มีอะไรบ้างในขบวนขันหมาก?

การเตรียมพานขันหมากตามแบบประเพณีไทย

*มีอะไรบ้างในขบวนขันหมาก?  

*การจัดลำดับขบวนขันหมากไทยจัดอย่างไร?

วันนี้  Weddinginlove นำข้อมูลเกี่ยวกับการจัดเตรียมขบวนขันหมากตามประเพณีไทย รวมทั้งการจัดขบวนแห่ขันหมากต้องลำดับอะไรก่อนหลัง มาฝากกันค่ะ

        ประเพณีการจัดขันหมากในงานแต่งงาน ในขบวนจะแบ่งออกเป็น "ขันหมากเอก" และ "ขันหมากโท" ติดตามด้วยเหล่าบริวารขันหมาก ส่วนรูปตามแบบฉบับฝีมือชาววังที่นิยมทำกันนั้น มี 2 แบบ คือ แบบใช้พลูจีบ กับ แบบที่ไม่ใช้พลูจีบ โดยทั้ง 2 แบบ จะใส่หมากพลูเป็นจำนวนคู่ อย่าง คู่ 4 หรือ คู่ 8 นำมาจัดเรียงให้สวยงาม สาเหตุที่ต้องมีการใส่หมากพลูลงไปในพานขันหมาก ก็เพราะในสมัยก่อนนิยมกินหมาก จึงมีการใช้หมากพลูเป็นเครื่องต้อนรับ เพื่อแสดงไมตรีจิต และหมายถึงความยินดีต้อนรับอย่างเป็นกันเองด้วยไมตรีจิต ซึ่งนอกจากพานขันหมากเอกแล้ว ยังมีพานต่าง ๆ ที่ฝ่ายชายจะต้องเตรียมทั้งหมดเพื่อแห่ในขบวนขันหมาก ดังนี้

พานขันหมากเอก ประกอบด้วย

1. พานขันหมาก เป็นพานของฝ่ายชายเชิญมาที่บ้านฝ่ายหญิง ประกอบด้วย พลู 2 พาน ในพานจะมี หมาก 8 ผล, พลู 4 เรียง ๆ ละ 8 ใบ, ถุงเงิน 2 ใบ, ถุงทอง 2 ใบ ข้างในบรรจุ ถั่วเขียว, งาดำ, ข้าวเปลือก, ข้าวตอก และซองเงิน 1 ซอง

2. พานต้นกล้วย 1 คู่ ต้นอ้อย 1 คู่ เพื่อสื่อถึงให้คู่บ่าวสาวทำมาค้าขายเจริญรุ่งเรือง นอกจากนี้ ต้นกล้วยยังหมายถึงให้มีลูกเต็มบ้านหลานเต็มเมือง ทั้งนี้ ส่วนใหญ่แล้วจะใช้เป็นต้นเล็กนำมาให้เฒ่าแก่ฝ่ายเจ้าบ่าวเป็นคนถือ 

3. พานเชิญขันหมาก เป็นพานของฝ่ายหญิง เมื่อขบวนขันหมากมากถึงบ้านฝ่ายหญิง และผ่านประตูเงินประตูทองมาแล้ว ฝ่ายหญิงก็จะลงมาเชิญขันหมากเข้าบ้าน

4. พานแหวนหมั้น ใช้สำหรับใส่แหวนหมั้นของทั้งเจ้าบ่าวและเจ้าสาว (ใช้พานขนาดเล็กซึ่งจะมีการออกแบบที่รองแหวนด้วยการจัดประดับพานด้วยดอกไม้ เพื่อความสวยงาม)

5. พานขนม ใส่ขนมมงคล 9 อย่าง ได้แก่ ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง ทองเอก จ่ามงกุฎ เสน่ห์จันทร์ ลูกชุบ ขนมกง ขนมชั้น

6. พานสินสอด ทองหมั้น ไว้สำหรับใส่เงิน ทอง เพชร นาค ของหมั้น ไว้อาจจะใส่รวมไว้ใน 1 พาน หรือถ้าเยอะมากๆ อาจแยกเป็น 2 พานก็ได้ เมื่อใส่เงินทองเรียบร้อยแล้ว ใส่ใบเงิน ใบทอง ใบนาค กลีบดอกไม้ พวกกุหลาบ ดาวเรือง บานไม่รู้โรย ดอกมะลิ ดอกรัก หรือดอกไม้มงคลอื่นๆ และใส่ถุงเงิน ถุงทอง ลงไปด้วย โดยพานนี้จะคลุมผ้าเอาไว้ ส่วนใหญ่จะใช้ผ้าลูกไม้คลุม

7. พานธูปเทียนแพ ไว้สำหรับบูชาพระรัตนตรัย กราบไว้พ่อ แม่ ขอพรจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และขอพรจากผู้ใหญ่

8. พานสำหรับไหว้ผู้ใหญ่ สมัยก่อนจะใช้พานธูปเทียนแพเท่านั้น แต่ในปัจจุบันจะแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ ส่วนแรกเป็นผ้าขาวสำหรับนุ่ง 1 ผืน และผ้าสำหรับห่ม 1 ผืน เทียน และธูปหอม ดอกไม้ 1 กระทง อันนี้สำหรับเซ่นไหว้บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว แต่ถ้ายังมีชีวิตอยู่ไม่ต้องจัดพานดังกล่าว แต่จะจัดในส่วนที่สอง คือสำรับที่จะใช้ไหว้ ญาติผู้ใหญ่ พ่อและแม่ของทั้งสองฝ่าย โดยการใช้ผ้าขาวสำหรับนุ่งและผ้าห่ม อย่างล่ะ 1 ผืน หรือจะใช้เสื้อผ้า หรือของอื่น ๆ แทนก็ได้ แต่ไม่ต้องใช้ธูปเทียนและดอกไม้

9. ร่มสีขาว 2 คัน ให้เถ้าแก่ถือ

10. ช่อดอกไม้เล็กๆ สำหรับเจ้าบ่าวถือ

พานขันหมากโท ประกอบด้วย

1. พานขนมมงคล 9 อย่าง ได้แก่ ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง ทองเอก จ่ามงกุฎ เสน่ห์จันทร์ ลูกชุบ ขนมกง ขนมชั้น หรืออาจะเป็นขนมมงคลอย่างอื่นก็ได้ แต่จะไม่นิยมใช้ ขนมต้มแดง ต้มขาว เพราะเป็นขนมที่ใช้ในการทำพิธีทางไสยศาสตร์

2. พานไก่ต้ม หมูนอนตอง

3. พานวุ้นเส้น 1 คู่

4. พานมะพร้าว 1 คู่

5. พานกล้วยหอม (จำนวนหวีต้องเป็นคู่) และส้ม 1 คู่

6. พานส้มโอ 1 คู่

7. พานชมพู่ 1 คู่

8. พานขนมเสน่ห์จันทร์ หรือขนมเปี๊ยะ 1 คู่

9. พานขนม เพื่อแจกให้ญาติผู้ใหญ่ ตามจำนวนที่ต้องการแจก จะใช้ขนมอะไรก็ได้ แล้วแต่ความเชื่อแต่ละบ้าน
   
   
    

พานเครื่องเซ่นไหว้บรรพบุรุษ ประกอบด้วย

1. ธูป 5 ดอก เทียน 2 เล่ม

2. มะพร้าวอ่อน 1 คู่

3. กล้วยน้ำว้า 2 หวี

4. ไก่ต้ม 1 ตัว

5. หมูนอนตอง 1 ที่

6. เหล้า 1 คู่

7. ผ้าขาว 1 พับ (ประมาณ 4 ศอก หรือ 2 เมตร)
   
   
   
    

ลำดับการจัดขบวนขันหมากไทย {ประเพณีการแต่งงานแบบไทย}
การจัดขบวนขันหมาก ดูภาพประกอบด้านล่าง

เครดิตรูปภาพลำดับการจัดขบวนขันหมากจาก Manita Wedding
 

1. เริ่มขบวนเริ่มจากเจ้าบ่าวอยู่หน้าสุดของขบวน ตามด้วย เฒ่าแก่และเด็กนำขันหมาก(เด็กผู้ชาย) เมื่อเดินมาใกล้ถึงบ้านเจ้าสาว เฒ่าแก่ก็จะออกมารับหน้า ถือว่าเป็นตัวแทนเจ้าบ่าว โดยเจ้าบ่าวถือช่อดอกไม้ พวงมาลัย หรือพานธูปเทียนแพรก็ได้
2.  เจ้าบ่าวถือช่อดอกไม้เล็กๆ หรือพานธูปเทียนแพรก็ได้ ซึ่งเมื่อเริ่มแห่ ขบวนตอนแรกเจ้าบ่าวขบวนอยู่หน้าสุดของขบวน ตามด้วย เฒ่าแก่ ส่วนต้นกล้วยและต้นอ้อยที่เดินตามเจ้าบ่าวมานั้น เมื่อขบวนเคลื่อนย้ายมาถึงหน้าบ้านแล้ว ให้มาอยู่หลังสุด ก่อนขบวนรำ
3. คนถือซองเงิน เป็น พ่อแม่ หรือผู้ใหญ่ของเจ้าบ่าว
4. คู่ต้นกล้วย ต้นอ้อย
5. ขันหมากเอก ให้ญาติผู้ใหญ่ถือ
6. คู่ขันหมากพลู
7. พานขันหมากเงินสินสอด พานทองหมั้น
8. พานแหวนหมั้น พานธูปเทียนแพ
9. พานคู่ผ้าไหว้
10. ขันหมากโท ให้ญาติหรือเพื่อนเจ้าบ่าวถือ
11. พานคู่ขาหมู
12. พานคู่วุ้นเส้น
13. พานคู่มะพร้าว
14. พานคู่กล้วยหอม ส้ม ชมพู่
15. พานคู่ส้มโอ
16. พานคู่ขนมมงคล 9 อย่าง
17. พานคู่ขนมเสน่ห์จันทร์ หรือขนมเปี๊ยะ
18. พานคู่ขนมกล่อง
19. ปิดท้ายด้วยขบวนรำ

จะเห็นว่ากว่าจะจัดขบวนขันหมากตามแบบประเพณีไทย เพื่อไปสู่ขอฝ่ายเจ้าสาวนั้นมีขั้นตอนค่อนข้างเยอะ ปัจจุบันอาจปรับเปลี่ยนไปตามยุคสมัย แต่อย่างไรก็เป็นการรักษาประเพณีที่ปฏิบัติสืบทอดตามกันมา 

ค้นหาร้านค้าในหมวดผู้ให้บริการ พานขันหมาก พานพิธีหมั้น ขนมมงคล
:::คลิ๊กที่นี่!:::  http://www.weddinginlove.com/Phan_Khan_Mak